Słowo „stypa” wywodzi się z łacińskiego słowa „stipis”, które oznacza jałmużnę lub ofiarę. Korzenie tego zwyczaju sięgają jeszcze czasów pogańskich, kiedy to pamięć o zmarłych honorowano poprzez rytualne uczty. Stypy (zwane również konsolacjami) w formie, jaką znamy dzisiaj, mają swoje źródła w okresie baroku. To właśnie wtedy ceremonie pogrzebowe nabrały bardziej uroczystego charakteru. Co więcej, po pogrzebach organizowano wystawne uczty, które były wyrazem wspólnoty i wsparcia w trudnych chwilach. Tradycja jedzenia pożegnalnego towarzyszy ludzkości od wieków i jest obecna również w innych kulturach. Przykładem może być meksykańskie święto „Día de los Muertos”, podczas którego rodziny przynoszą jedzenie na groby bliskich, aby wspólnie świętować ich pamięć, lub Zaduszki Czereśniowe w Bułgarii, gdzie owoce te przynosi się na cmentarze.
Organizacja konsolacji
Konsolacja może odbywać się w domu lub restauracji, a jej koszty zależą od liczby zaproszonych gości oraz od rodzaju serwowanego posiłku. Tradycyjnie na stypie podaje się obiad. Warto pamiętać, że nie musi mieć ona smutnego wydźwięku – wręcz przeciwnie, może być okazją do wspominania zmarłego i dzielenia się anegdotami, co często pomaga w rozładowaniu napięcia emocjonalnego. Zorganizowanie zazwyczaj leży w gestii najbliższej rodziny zmarłego. Jeśli ta nie podejmie się tego zadania, obowiązek ten może przejąć osoba odpowiedzialna za organizację ceremonii pogrzebowej. Choć udział w konsolacji nie jest obowiązkowy, to jeśli zostaniemy na nią zaproszeni, warto w niej uczestniczyć, aby okazać wsparcie rodzinie zmarłego. Konsolacja ma na celu stworzenie przestrzeni do refleksji i wspomnień o zmarłym, a także umożliwienie gościom odpoczynku po emocjonalnie wyczerpującym pogrzebie. Jest to także dobry moment, aby okazać wdzięczność osobom, które przybyły na pogrzeb z daleka. Warto również pamiętać o praktycznym wymiarze – ma ona posilić uczestników pogrzebu, szczególnie tych, którzy podróżowali z odległych miejsc.
Czy zawsze jest konieczna?
Chociaż nie jest obowiązkowym elementem pogrzebu, a decyzja o jej organizacji należy wyłącznie do bliskich zmarłego, dla wielu ludzi śmierć bliskiej osoby wiąże się z potrzebą ciszy i refleksji, a niekiedy spotkanie towarzyskie może być zbyt obciążające emocjonalnie. Informacje są zazwyczaj przekazywane przez rodzinę zmarłego lub prowadzącego ceremonię pogrzebową. Należy jednak pamiętać, że brak zaproszenia nie powinien być odbierany jako brak szacunku – często wynika on z ograniczeń organizacyjnych lub preferencji rodziny.
Podsumowując, to element tradycji, który może pomóc rodzinie i przyjaciołom w przejściu przez trudny czas żałoby, jednak nie należy traktować jej jako obowiązku. Organizacja tego typu spotkania zależy od woli i możliwości rodziny, a jej charakter może być różnorodny – od cichego spotkania, po czas pełen wspomnień i wspólnych rozmów o zmarłym.
